رله نوعی از کلیدهای الکتریکی است که به صورت آنی، مستقیم یا با مدارات کنترلی دیگر مدار الکتریکی مورد نظر ما اعم از انواع تابلو برق یا خطوط انتقال را باز و بسته می‌کند. اگر قصد خرید انواع رله دارید حتما قبل از خرید این مطلب را بخوانید تا با اطلاعات کافی و به درستی اقدام کنید.
رله‌های الکتریکی انواع و اقسام زیادی دارند که هرکدام ویژگی‌های خاص خود را دارند. متأسفانه بازار تجهیزات الکتریکی نیز مانند دیگر بازارهای ایران، ثبات خیلی زیادی ندارد. از این رو نمی‌توان قیمت رله را به صورت روز و آنلاین اعلام کرد. البته می‌توان یک رنج قیمتی برای آن تعیین کرد که در حال حاضر چیزی بین 20 هزار تومان تا 150 هزار تومان است.
اگر قیمت دقیق و روز انواع رله را می‌خواهید کافی است تنها با شماره‌های زیر تماس گرفته و با متخصصان فروش ما در ولتک صحبت کنید. مدیران فروش ولتک علاوه بر قیمت دقیق انواع رله، به شما در مورد نوع رله نیز مشاوره خواهند داد و چه بسا اگر از طریق سایت با ما تماس بگیرید، شامل تخفیفات ویژه شوید.
اگر قصد خرید انواع رله دارید، می‌توانید از طریق اسلایدر زیر مشخصات و ویژگی‌های آن‌ها را مشاهده و محصول مدنظر خود را انتخاب کنید. پس از انتخاب تنها کافی است با ولتک تماس حاصل کرده و سفارش خود را ثبت کنید.
از این محصول به طور گسترده‌ای برای تعویض و مسیریابی تماس‌ها در مراکز تلفنی مانند این مرکز که در سال 1952 به تصویر کشیده شده است، استفاده شده است.
رله‌ها در سال 1835 توسط جوزف هنری پیشگام الکترومغناطیس آمریکایی اختراع شد. او در کالج نیوجرسی، از یک آهنربای الکتریکی کوچک برای روشن و خاموش کردن بزرگ‌تر استفاده کرد و حدس زد که می‌توان از رله‌ها برای کنترل ماشین‌های الکتریکی در فواصل بسیار طولانی استفاده کرد.
هنری این ایده را در اختراع دیگری که در آن زمان روی آن کار می‌کرد، تلگراف الکتریکی (پیشگام تلفن) به کار برد که با موفقیت توسط ویلیام کوک و چارلز ویتون در انگلستان و توسط ساموئل اف بی مورس در ایالات متحده انجام پذیرفت.
رله‌ها بعداً در سوئیچینگ تلفنی و رایانه های اولیه الکترونیکی مورد استفاده قرار گرفتند و تا زمان ورود ترانزیستورها در اواخر دهه 1940 محبوبیت زیادی داشتند به گفته بانكرافت گراردی، به مناسبت صدمین سالگرد فعالیت هنری در مورد مغناطیسی الكترونیك، حدوداً 70 میلیون رله در آن زمان فقط در ایالات متحده فعالیت داشتند.
ترانزیستورها قطعات الکترونیکی کوچکی هستند که می‌توانند کار مشابه رله‌ها را انجام دهند، یا به عنوان آمپلی فایر یا سوئیچ کار کنند.
اگرچه آن‌ها سریع‌تر سوئیچ می‌شوند، از برق بسیار کمتری استفاده می‌کنند، کسری از فضا را اشغال می‌کنند و هزینه آن‌ها بسیار کمتر از رله‌ها است، اما آن‌ها معمولاً فقط با جریان‌های کوچک کار می‌کنند بنابراین رله‌ها هنوز هم در بسیاری از برنامه‌ها استفاده می‌شوند.
این توسعه ترانزیستورها بود که از اواسط قرن 20 به بعد انقلاب کامپیوتر را تحریک کرد؛ اما بدون رله، هیچ ترانزیستوری وجود نداشت، بنابراین رله‌ها و پیشگامانی مانند جوزف هنری، مستحق برخی از اعتبارات نیز هستند.
رله کاربردهای زیادی دارد، وظیفه اصلی آن کنترل مدار ولتاژ بالا (مدار 230 ولت AC) با منبع تغذیه ولتاژ پایین (ولتاژ DC) است.
- رله‌ها نه تنها در مدارهای بزرگ الکتریکی استفاده می‌شوند بلکه در مدارهای کامپیوتری نیز برای انجام عملیات ریاضی کاربرد دارند.
- برای کنترل سوئیچ‌های موتور الکتریکی استفاده می‌شود. برای روشن کردن یک موتور الکتریکی به منبع تغذیه 230 ولت نیاز داریم اما در بعضی مواقع ممکن است وضعیتی وجود داشته باشد که موتور را با ولتاژ تغذیه DC روشن کنیم. در این موارد می‌توان از یک رله استفاده کرد.
- تثبیت کننده های اتوماتیک یکی از مواردی است که در آن از رله استفاده می‌شود. وقتی ولتاژ تغذیه غیر از ولتاژ نامی‌باشد، مجموعه رله‌ها تغییرات ولتاژ را حس می‌کنند و مدار بار را با کمک قطع کننده های مدار کنترل می‌کنند.
- در صورت وجود بیشتر از یک مدار در سیستم، برای انتخاب مدار استفاده می‌شود.
- در تلویزیون‌ها استفاده می‌شود. در مدارهای داخلی یک تلویزیون لامپ تصویری قدیمی با ولتاژ DC کار می‌کند اما لامپ تصویری به ولتاژ AC بسیار بالایی نیاز دارد، به منظور روشن کردن لامپ تصویری با منبع تغذیه DC می‌توانیم از یک رله استفاده کنیم.
- در کنترل کننده های سیگنال حرکت، کنترل کننده های دما استفاده می‌شود.
یک نوع کلید برای مدارهای الکتریکی است و عملکرد آن با جریان الکتریکی دیگر انجام می‌پذیرد. روش کلید زنی آن‌هم بسته به مدل آن است؛ زیرا همان‌طور که گفته شد انواع مختلفی برای آن در نظر گرفته‌شده و در بسیاری از وسایل برقی موجود است.
هنگامی‌که جریان از مدار اول عبور می‌کند آهنربای الکتریکی را فعال می‌کند، یک میدان مغناطیسی ایجاد می‌شود که یک تماس را جذب می‌کند و مدار دوم را فعال می‌کند. هنگامی‌که برق خاموش است، یک فنر تماس را به حالت اولیه برمی‌گرداند و مدار دوم را دوباره خاموش می‌کند.
یک رله الکترومکانیکی اساساً با استفاده از قطعات مکانیکی مانند آهنربای الکتریکی، یک آرماتور متحرک، اتصال دهنده‌ها، قاب و یک فنر و پایه طراحی شده است، این قطعات در تصاویر داخلی رله زیر نشان داده شده است. همه این ها به صورت منطقی مرتب می‌شوند تا به صورت یک رله در بیایند.
در اینجا قطعات مکانیکی داخلی یک رله را توضیح می‌دهیم:
آهنربا:
یک آهنربا نقش اصلی را در کار یک رله دارد. این فلزی است که خاصیت مغناطیسی ندارد اما می‌تواند با کمک سیگنال الکتریکی به آهنربا تبدیل شود. می‌دانیم که وقتی جریان از هادی عبور می‌کند، خاصیت آهنربا را بدست می‌آورد؛ بنابراین، وقتی فلزی با سیم مسی پیچیده می‌شود و توسط منبع تغذیه کافی تغذیه می‌شود، این فلز می‌تواند به عنوان آهنربا عمل کند و می‌تواند فلزات را در محدوده خود جذب کند.
آرماتور متحرک:
آرماتور متحرک یک قطعه فلزی ساده است که روی یک محور یا یک پایه متعادل می‌شود. به ایجاد یا قطع اتصال با پین های مربوط به آن کمک می‌کند.
اتصال دهنده‌ها:
این ها رساناهایی هستند که در دستگاه وجود دارند و به پایه‌ها متصل هستند.
قاب:
این یک قطعه فلزی کوچک است که به منظور نگهداری آرماتور در هنگام فعال شدن سیم پیچ، روی یک هسته ثابت شده است.
فنر (اختیاری):
تعداد کمی از رله‌ها به فنر احتیاج ندارند اما در صورت استفاده از آن، برای اطمینان از حرکت آسان و آزاد آن، فنر به یک انتهای آرماتور متصل می‌شود. به جای فنر می‌توان از پایه فلزی استفاده کرد.
رله لچ (Latching relay):
یک قابلیت جالب که رله لچ را پرکاربرد نموده این است که حتی پس از قطع جریان بوبین آن وضعیت کنتاکت ها به حالت قبلی بازنمی‌گردد یعنی این رله وضعیت کنتاکت ها را می‌تواند بدون وجود جریان دائمی و فقط با یک تحریک تغییر داده و در حالت جدید نگه دارد. این رله با نام های دیگری مانند رله ایمپالس، رله نگهدارنده یا رله ماند نیز شناخته می‌شود.
رله رید (Reed relay):
این نوع رله یک کلید بارید می‌باشد که آن را در داخل یک سلونوئید قرار داده‌اند ( سلونوئید یک هسته فلزی می‌باشد که توسط یک سیم پیچ احاطه شده است ). برای جلوگیری از خوردگی کنتاکت های این سویچ آن را داخل یک شبکه بسته که معمولاً با یک گاز نجیب پر شده است قرار می‌دهند. کنتاکت‌ها با مواد مغناطیسی ساخته می‌شود که آن‌ها را تحت تأثیر میدان مغناطیسی محصور یا یک آهنربا خارجی قرار می‌دهد.
رله رطوبت جیوه (Mercury-wetted relay):
رله رطوبت جیوه همان رله رید می‌باشد با این تفاوت که کنتاکت های آن توسط جیوه مرطوب شده‌اند که این امر باعث بالاتر رفتن عمر کنتاکت ها و کاهش میزان فرسایش کنتاکت ها می‌رود.
رله جیوه (Mercury relay):
زمانی که کاهش فرسایش کنتاکت های یک رله مدنظر باشد از جیوه به عنوان عنصر سوئیچینگ استفاده می‌شود و رله ای که به این نحو ساخته شده باشد رله جیوه گفته می‌شود.
رله پلاریزه (Polarized relay):
برای افزایش حساسیت رله پلاریزه با توجه به شکل زیر آن را بین قطبهای یک آهنربای دائمی یا میدان مغناطیسی حاصل از یک سیم پیچ قرار می‌دهند. رله‌های پلاریزه در اواسط قرن بیستم میلادی برای تشخیص پالس‌های ضعیف و اصلاح اغتشاشات تلگرافی استفاده شده‌اند.
رله ماشین ابزار (Machine tool relay):
یک رله ماشین ابزار یک نوع رله استاندارد برای کنترل صنعتی ماشین‌آلات، ماشین‌آلات انتقال و سایر کنترل‌های ترتیبی است. آن‌ها با تعداد زیادی کنتاکت‌ها توصیف می‌شوند که به راحتی از حالت نرمال باز به حالت نرمال بسته تغییر وضعیت می‌دهند، کویل‌ها به راحتی قابل تعویض بوده و تعداد بسیاری از این نوع رله داخل یک تابلو کنترلی نصب می‌شوند.
رله کواکسیال (Coaxial relay):
زمانی که گیرنده و فرستنده رادیویی دارای یک آنتن باشد و سیستم مجبور باشد هم برای ارسال و هم برای دریافت سیگنال از همان یک آنتن استفاده نماید اغلب یک رله کواکسیال به عنوان رله TR یا فرستنده گیرنده به کار می‌رود که آنتن را بین مودم های فرستنده و گیرنده سوییچ می‌کند.
رله تأخیر زمانی (Time delay relay):
رله‌های تأخیر زمانی، رله‌های کنترلی هستند که بر اساس زمان، عملیات کنترل را انجام می‌دهند. تفاوت اصلی رله و رله‌های تأخیر زمانی، در زمان باز و بسته شدن کنتاکت ها است. در یک رله کنترلی، زمانی که ولتاژ به یک سیم پیچ اعمال شود و یا از آن برداشته شود، وضعیت کنتاکت ها تغییر می‌کند؛ اما در رله‌های تأخیر زمانی، کنتاکت ها قبل و یا بعد از مدت زمان معینی، باز و بسته می‌شوند.
رله‌های تأخیر زمانی به دو نوع کلی Make و Break تقسیم می‌شوند:
۱) نوع Make:
زمانی که جریان از رله می‌گذرد، سیم پیچ آن بعد از یک مدت زمان معین (قابل تنظیم) کنتاکت ها را تحریک نموده و این کنتاکت ها به محض اینکه رله تغذیه اش قطع شود، به حالت اولیه خود برمی‌گردند.
۲) نوع Break:
زمانی که جریان از رله می‌گذرد، سیم پیچ آن به صورت آنی کنتاکت ها را تحریک می‌کند، زمانی که سیم پیچ، دیگر تغذیه نشود، کنتاکت ها پس از یک مدت زمان تعریف‌شده که به تنظیمات رله وابسته است، به حالت اولیه خود بازمی‌گردند.
کنتاکتور (Contactor):
یک کنتاکتور یک رله سنگین با رنج‌های جریان بالاتر می‌باشد که برای سوئیچینگ موتورهای الکتریکی و بار‌های روشنایی استفاده می‌شود. نرخ جریان دائم برای اکثر کنتاکتور‌ها از ۹ آمپر تا چند صد آمپر می‌باشد.
برای خرید انواع برندهای کنتاکتور می توانید وارد لینک زیر شوید:
رله حالت جامد (Solid-state relay:
رله حالت جامد (Solid-state) مدار الکتریکی را بدون قطعات متحرک و از طریق نیمه هادی‌ها کنترل می‌کند. رله‌هایی با مشخصات عملیاتی کالیبره و در مواردی با چندین بوبین جهت حفاظت از مدارهای الکتریکی در برابر اضافه بار یا خطا‌ها می‌باشند. در سیستم‌های قدرت مدرن این عملیات توسط تجهیزات دیجیتال انجام می‌پذیرد که رله‌های حفاظتی نامیده می‌شوند.
رله استاتیک (Static relay):
یک رله استاتیک شامل مدار الکترونیکی است که دارای تمام ویژگی‌هایی است که توسط قطعات متحرک در یک رله الکترومغناطیسی حاصل می‌شود.
کنتاکتور حالت جامد (Solid state contactor relay):
کنتاکتور الکترونیکی ( SSR ) در واقع یک کنتاکتور است که در آن از قطعاتی مانند تریستور یا ترایاک برای قطع و وصل جریان تک فاز یا سه فاز استفاده می‌شود. این قطعه به دلیل سرعت بالا و کنترل راحتتر جایگزین مناسبی برای کنتاکتور ها است.
رله بوخهلتز (Buchholz relay):
تجهیزات الکتریکی که داخل آن‌ها پر از روغن است نظیر ترانسفورماتورها، بوشینگه ای آن‌ها و ترمینال باکس مربوط به کابل ها را می‌توان جهت محافظت از عیوب داخلی و از دست رفتن روغن آن‌ها، با رله بوخهلتز محافظت کرد.
رله بوخهلتز یک وسیله ایمنی است که تجمع گاز را در ترانسفورماتور‌های پر از روغن را تشخیص می‌دهد و چنانچه تجمع گاز آهسته باشد آلارم می‌دهد و اگر گاز به سرعت انتشار پیدا کند ترانس را خاموش می‌کند.
تماسی هدایت سریع (Force-guided contacts relay):
رله تماسی هدایت سریع کنتاکت نوعی رله که کنتاکت های آن به صورت مکانیکی به همدیگر متصل می‌باشند و زمانیکی بوبین رله تحریک می‌شود، با توجه به متصل بودن همه کنتاکت های این رله، همه کنتاکت ها با هم حرکت نموده و تغییر وضعیت می‌دهند. در صورت ثابت شدن کنتاکت های این رله در یک وضعیت، هیچ کدام از کدانت ها به صورت جداگانه قادر به تغییر وضعیت نخواهد بود.
رله حفاظتی اضافه بار (Overload protection relay):
موتورهای الکتریکی نیاز به حفاظت در برابر اضافه جریان دارند تا از آسیب بارگذاری بیش از حد موتور جلوگیری شود یا برای محافظت در برابر اتصال کوتاه در کابل‌ها یا سیم پیچی داخلی موتور استفاده می‌شود.
رله خلا (Vacuum relays):
رله خلا یک رله حساس با داشتن کنتاکت‌ها در یک محفظه شیشه وکیوم شده است تا بتواند ولتاژهای فرکانس رادیویی را تا ۲۰ هزار ولت بدون آرک بین کنتاکت‌ها برقرار کند، هرچند فاصله کنتاکت زمانی که باز می‌شود فقط چند صد اینچ است.
رله ایمن (Safety relays):
رله ایمن ( Safety ) برای جداسازی دو سطح دارای پتانسیل مختلف، به کار برده می‌شوند. قسمت کنترل به صورت گالوانیزه از قسمت بار، ایزوله شده و باید در مقابل ولتاژ خطا محافظت شود. این رابط ها جهت کار با سیستم موجود، سیگنال‌ها را با سطوح مختلف تنظیم می‌کنند.
رله چند ولتاژ (Multi-voltage relays):
بوبین رله چند ولتاژ را می‌توان با ولتاژهای مختلف تحریک نمود و معمولاً برای آن‌هم می‌توان از جریان DC استفاده کرد و هم از جریان AC.
رله بیمتال یا رله اضافه بار:
اگر روی موتوری بیش از حد مجاز بار بیفتد، جریان زیادی از شبکه دریافت کرده و سیم‌پیچ‌هایش داغ می‌شود و در صورت عدم قطع به موقع، موتور خواهد سوخت. رله حرارتی موتور را در مقابل اضافه بار حفاظت می‌کند.
رله اضافه بار جهت کنترل جریان موتورهای الکتریکی به کار می‌رود و یک نوع رله حفاظتی است، این رله از دو فلز مختلف‌الجنس که ضرایب انبساط طولی مختلفی دارند تشکیل شده است. شرایط کار این رله‌ها از ( ۲۰- ) درجه تا ( ۶۰+ ) درجه سانتی‌گراد متغیر است.
رله مغناطیسی:
رله مغناطیسی نیز برای کنترل جریان به کار می‌رود، اصول کار این رله بر اساس پدیده مغناطیس پایه گذاری شده است. از این رله برای قطع جریان‌های اتصال کوتاه استفاده می‌شود.
می‌دانیم که یک اتصال کوتاه سریعاً باید قطع شود، بنابراین در چنین موقعیتی نمی‌توان از رله اضافه بار (حرارتی) استفاده نمود، چون گرم شدن بیمتال رله به یک زمان نسبتاً طولانی نیاز دارد. این رله از یک هسته مغناطیسی که در اطراف آن چند دور سیم پیچیده شده است تشکیل شده است. عبور جریان اتصال کوتاه باعث مغناطیس شده و جذب اهرم قطع می‌شود.
با کاربرد فراوانی که این قطعه دارد، نمی‌توان مدارهای الکتریکی و دستگاه‌های این‌چنینی را بدون آن تصور کرد. از مهم‌ترین کارهایی که برایمان انجام می‌دهند و مزیت آن به شکل کل می‌توانیم به سه مورد مهم اشاره‌کنیم.
- حفاظت رله توسط ایزوله سازی. این قطعه قادر است قسمت غیر استفاده مدار را که خراب شده را از مدار جدا نماید.
- توانایی آن با توجه به میزان ولتاژ خود دستگاه بسیار زیاد است و توانایی کنترل کردن مدار چند صد ولتی را دارد.
- در مقابل کارایی که دارد قیمت رله مقرون به صرفه است.
از معایبی که می‌توانیم در این قطعه ببینیم چنین است که برخی از آن‌ها قابل حل است:
- چون یک وسیله مکانیکی است سرعت عملکرد خوبی ندارد. چراکه در بسیاری از موارد مخصوصاً جریان‌های بالا وقتی بحث امنیت می‌شود این وسیله قادر به پاسخ‌گویی سریع و یا عملکرد سریع نیست و این یک مشکل به حساب می آید.
- برای کارکرد انواع رله حداقل نیاز به یک میزان ولتاژی داری. در صورتی که ولتاژ مان پایین باشد، رله قادر به انجام کار نیست.
- در حین انجام کار به طور معمول جرقه هم به وجود می آید که باعث می‌شود عمر دستگاه پایین بیاید.
در این مقاله ما سعی کردیم اطلاعات کامل و درست در مورد انواع رله منتشر کنیم تا در اختیار شما قرار گیرد. در صورت مفید بودن این مقاله برای شما آن را با دوستان خود به اشتراک بگذارید. همچنین در بخش دیدگاه ها نظرات و پیشنهادات خود را با ما در میان بگذارید.
