رفرکتومتر (Refractometer) یا شکست‌سنج، یکی از ابزار دقیق آزمایشگاهی پرکاربرد در خطوط تولید و کنترل کیفیت است که برای اندازه‌گیری غلظت، درصد بریکس (Brix)، ضریب شکست و چگالی محلول‌ها استفاده می‌شود. این دستگاه، از نمونه ابزار دقیق تحلیلی محسوب می‌شود که در دو نوع اصلی پرتابل (قابل حمل) و رومیزی (Bench-top) عرضه می‌شود و در صنایعی مانند غذایی، دارویی، نوشیدنی، آرایشی، شیمیایی و پتروشیمی کاربرد گسترده‌ای دارد.
در این مطلب با عملکرد، انواع، کاربردها، برندهای معتبر، نکات خرید و ویژگی‌های فنی رفرکتومترهای پرتابل و رومیزی آشنا می‌شویم.
رفرکتومتر چیست و چگونه کار می‌کند؟
رفرکتومتر دستگاهی است که با استفاده از قانون شکست نور، ضریب شکست یک مایع را اندازه‌گیری کرده و از آن برای محاسبه ویژگی‌هایی مانند غلظت قند (Brix)، نمک، الکل، یا محلول‌های شیمیایی استفاده می‌کند.
در اصل، وقتی نور از یک محیط به محیط دیگر (مثلاً از هوا به محلول قندی) وارد می‌شود، مسیر آن تغییر می‌کند. میزان این تغییر یا "شکست" به غلظت و ترکیب آن محلول بستگی دارد. رفرکتومتر با تحلیل این زاویه شکست، اطلاعات دقیقی درباره غلظت ماده در اختیار ما می‌گذارد.
تفاوت بین رفرکتومتر پرتابل و رومیزی
| ویژگی | رفرکتومتر پرتابل | رفرکتومتر رومیزی |
|---|---|---|
| اندازه | کوچک، سبک، قابل حمل | بزرگ‌تر، ثابت روی میز |
| دقت | مناسب کارهای روزمره | بسیار بالا برای تحلیل دقیق |
| کاربرد | میدانی، کنترل کیفیت سریع | آزمایشگاه‌ها، آنالیزهای تخصصی |
| قابلیت اتصال | کمتر (معمولاً دستی) | قابلیت اتصال به کامپیوتر و پرینتر |
| قیمت | اقتصادی‌تر | بالاتر، متناسب با دقت و امکانات |
کاربردهای رفرکتومتر در صنعت
1. صنایع غذایی و نوشیدنی
اندازه‌گیری درصد بریکس (Brix) در آبمیوه‌ها، نوشابه‌ها، مرباها و عسل برای کنترل کیفیت و تعیین غلظت قند یکی از اصلی‌ترین کاربردهای رفرکتومتر است.
2. صنایع دارویی و شیمیایی
بررسی خلوص محلول‌ها، ترکیب داروها، کنترل مواد اولیه و بررسی واکنش‌های شیمیایی نیاز به اندازه‌گیری دقیق ضریب شکست دارد که توسط رفرکتومتر رومیزی انجام می‌شود.
3. صنایع آرایشی و بهداشتی
در تولید کرم‌ها، شامپوها، محلول‌های مراقبتی و محصولات مراقبت از پوست، بررسی درصد مواد فعال (مانند گلیسیرین یا الکل) اهمیت زیادی دارد.
4. کشاورزی و گلخانه‌ها
اندازه‌گیری قند در محصولات کشاورزی مانند انگور یا هندوانه جهت تعیین زمان برداشت ایده‌آل توسط رفرکتومتر دستی انجام می‌شود.
انواع رفرکتومتر پرتابل و رومیزی
رفرکتومتر نوری دستی
نسل قدیمی‌تر رفرکتومترها که نیاز به نور محیط و خواندن بریکس از روی اسکالا دارند. دقت کمتری دارند اما هنوز در برخی صنایع سنتی استفاده می‌شوند.
رفرکتومتر دیجیتال پرتابل
نسل جدید و دقیق‌تر با نمایشگر دیجیتال، قابلیت کالیبراسیون خودکار، ضدآب، و مناسب برای استفاده سریع در محل نمونه‌برداری. برخی از آن‌ها دارای حافظه داخلی و اتصال بلوتوث هستند.
رفرکتومتر رومیزی دیجیتال
این مدل‌ها بسیار دقیق، دارای سیستم ترموستات کنترل دما، اتصال به کامپیوتر، حافظه ذخیره نتایج و خروجی چاپ هستند. برای استفاده در آزمایشگاه‌های صنایع غذایی، دارویی و تحقیقاتی ایده‌آل هستند.
ویژگی‌های مهم در انتخاب رفرکتومتر
- محدوده بریکس: مثلاً 0 تا 85 درصد برای صنایع غذایی
- دقت اندازه‌گیری: برای مدل‌های رومیزی تا 0.01± درصد
- کنترل دما: دقت بالا نیازمند کنترل دقیق دما (ATC) است
- نمایشگر و رابط کاربری: بزرگ، واضح و قابل فهم
- امکان کالیبراسیون آسان
- ضدآب و ضدضربه بودن (برای مدل‌های پرتابل)
- قابلیت ذخیره و انتقال داده‌ها
برندهای معتبر رفرکتومتر عرضه‌شده در ولتک
ولتک به‌عنوان تأمین‌کننده ابزار دقیق معتبر، رفرکتومترهای پرتابل و رومیزی از برندهای جهانی زیر را ارائه می‌دهد:
- Atago (ژاپن) – پیشرو در طراحی مدل‌های دستی و دیجیتال با کیفیت بالا
- Krüss (آلمان) – متخصص در مدل‌های آزمایشگاهی دقیق و حرفه‌ای
- Mettler Toledo – دقت بالا، قابلیت اتصال نرم‌افزاری، مناسب داروسازی
- Hanna Instruments – اقتصادی، پرتابل و ایده‌آل برای کاربردهای عمومی
- Anton Paar – مدل‌های پیشرفته با قابلیت اتصال چند سنسور
مزایای خرید رفرکتومتر از ولتک
- مشاوره تخصصی رایگان برای انتخاب مدل متناسب با کاربرد
- ارائه کالیبراسیون اولیه و آموزش کاربری
- گارانتی اصالت کالا و پشتیبانی فنی
- قیمت رقابتی و امکان تأمین تعداد بالا برای خطوط تولید
- همکاری با صنایع غذایی، دارویی، شیمیایی و صادراتی
نکات مهم در نگهداری رفرکتومتر
- بعد از هر استفاده، منشور و سطح نمونه‌گیر را با آب مقطر یا ایزوپروپیل الکل تمیز کنید
- در مدل‌های دیجیتال، از باتری‌های اصلی استفاده شود
- به‌صورت دوره‌ای کالیبراسیون دستگاه با استانداردهای مرجع انجام شود
- از تماس دستگاه با مواد خورنده، اسیدی یا قلیایی شدید خودداری شود
خرید و قیمت رفرکتومتر پرتابل و رومیزی از ولتک
قیمت رفرکتومتر بسته به نوع (دستی یا دیجیتال)، دقت، محدوده اندازه‌گیری و برند تولیدکننده متفاوت است. ولتک با ارائه مشاوره تخصصی، شما را در انتخاب بهترین مدل با توجه به کاربردتان راهنمایی می‌کند. همچنین تمامی محصولات ارائه‌شده دارای گارانتی و خدمات پس از فروش می‌باشند.
برای اطلاع از قیمت، دریافت کاتالوگ و مشاوره خرید با کارشناسان ما تماس بگیرید.
نتیجه‌گیری
رفرکتومترهای پرتابل و رومیزی ابزاری کلیدی برای کنترل دقیق ترکیب محلول‌ها در صنایع مختلف هستند. انتخاب صحیح مدل بر اساس نیاز فرآیندی، دقت مورد انتظار، شرایط محیطی و برند سازنده نقش تعیین‌کننده‌ای در کارایی نهایی خواهد داشت.
ولتک با بهره‌گیری از دانش فنی و همکاری با برندهای معتبر جهانی، گزینه‌ای مطمئن برای تهیه انواع رفرکتومتر با کیفیت بالا و خدمات پشتیبانی است. همین امروز برای انتخاب ابزار دقیق مورد نیازتان با ما تماس بگیرید.
