در مقاله امروز قصد داریم تا یکی دیگر از قطعات پر کاربرد در دنیای برق صنعتی را مورد معرفی و بررسی قرار دهیم. کلید کنتاکتور یکی از قطعات پر استفاده میباشد که در امروزه در بسیاری از دستگاه مورد استفاده قرار میگیرد.
با ما همراه باشید تا در زمینه تست کنتاکتور و نحوه نصب آن اطلاعات کاملی را کسب کنید. در بخش ابتدا مقاله به بررسی و توضیح کنتاکتور می‌پردازیم و آن را مورد بررسی قرار میدهیم. کنتاکتور در اصل یک کلید رله بوده که برای کنترل جریان الکتریکی و کلید زنی در مدار الکتریکی قدرت مورد استفاده قرار میگیرد.کنتاکتور معمولا توسط مداری کنترل میکشد که قدرت آن نسبت به جریان اصلی پایین تر بوده.
برای دریافت قیمت کنتاکتور اشنایدر اصل می توانید روی کلمه لینک شده کلیک کنید.
به تعریف ساده تر کنتاکتور ها کلید های الکترومغناطیسی می‌باشند و با بالا و پایین‌شدن جریان کوچکتر در مدار کنترل میشوند و فعالیت میکنند.
در این فرایند کنتاکتور با دریافت جریان کوچکتر متوجه میشود که باید در حالت روشن قرار بگیرد و با قطع شدن این جریان کنتاکتور هم به حالت قبلی و خاموش بازمیگردد.
در رابطه با اندازه فیزیکی کنتاکتور ها و ابعاد آنها می توان گفت که،این دستگاه در ابعاد و اشکال متعدد و گوناگونی طراحی و تولید میشود و از لحاظ جریان شکست،چند آمپر تا چند هزار آمپر و نیز ۲۴ ولت DC تا چند کیلو ولت را در برمیگرد
از موارد استفاده از کنتاکتور ها میتوان به موتور های الکتریکی، نور‌پردازی،گرمایش،بانک های خازنی،تبخیر کننده های حرارتی و سایر بار های الکتریکی اشاره کرد.
در این بخش قصد داریم تا ویژگی های ساختاری کنتاکتور را مورد بررسی قرار دهیم و معرفی کنیم.
کنتاکتور به طور کلی دارای سه بخش اصلی میباشد؛
کنتاکت ها:
که بخشی از دستگاه بوده و جریان را حمل میکند.در این قسمت سه بخش کنتاکت توان،کمکی و فنر های کنتاکت قرار دارد.
آهنربای الکتریکی:
یا همان کوئل که وظیفه تامین نیروی محرکه برای بستن کنتاکت ها را بر عهده دارد.
محفظه یا همان قابی:
که کنتاکت ها و آهنربای الکتریکی در آن جا گرفته است.این قسمت برای محافظت از افراد معمولا از جنس موادی چون؛ترموست و نایلون ۶ و باکالیت ساخته شده‌اند و در مواردی هم که قاب محافظ در کنتاکتور وجود ندارد،قاب دیگری برای حفاظت در برابر گرد و غبار در دستگاه تعبیه شده است.
پیشنهاد میکنیم مقالات زیر را هم مطالعه کنید.
- کنتاکتور زیمنس
- هیت سینک چیست؟
- دستگاه PLC چیست و انواع کنترل گر منطقی کدامند؟
- برق صنعتی چیست؟
- دیود چیست و انواع دیود کدامند؟
- انواع شکل موج الکتریکی
در این قسمت قصد داریم عملکرد کنتاکتور را مورد بررسی قرار دهیم و شیوه کارکرد آن را معرفی کنیم. به طور غالب کنتاکتور ها یا همان رله های الکترومغناطیسی بر خلاف رله های چند منظوره برای اتصال به جریان و مدار با جریان بالا طراحی شده است.
رله ها خودشان اغلب دارای ظرفیت بوده و معمولا هم برای کاربرد های بطور نرمال بسته و هم به طور نرمال باز طراحی شده‌اند.دستگاه هایی که بیش از ۱۵ آمپر را کلید زنی میکنند و یا مدار هایی که نرخی بیش از چند کیلووات دارند کنتاکتور نامیده میشوند.
هنگامی که جریان وارد کنتاکتور میشود و به آهنربا می رسد،میدان مغناطیسی ایجاد میشود و هسته در حال حرکت کنتاکتور را جذب میکند و همین امر باعث جذب جریان بیشتر توسط کویل میشود تا با ضریب خود القایی هسته فلزی یکسان شود.
این نیروی تولید شده باعث میشود تا کنتاکت متحرک و ثابت در کنتاکتور ثابت قرار گیرند و پس از قطع جریان با فنز به حالت اولیه خود بازگردند.
برای کنتاکتور هایی که با جریان متناوب فعالیت میکنند بخش کوچکی از هسته با یک سیم پیچ محاصره شده و شار مغناطیسی را در مرکز به تاخیر می‌اندازد و در اثر این امر کشش جریان متناوب میدان مغناطیسی متعادل شده و صدای اضافی دستگاه گرفته میشود.
در این بخش از مقاله به سراغ آموزش نصب کنتاکتور میرویم. مدار فرمان در کنتاکتور‌های تکفاز و سه فاز مانند هم است. فقط برای نصب کنتاکتور سه فاز نیز در ابتدا باید سیم‌های ورودی و خروجی را وصل کنیم، برای این کار کافیست سه سیم که برق ورودی را به پیچ‌های ۱ /۳/ ۵ وصل کنیم و سه رشته سیم دیگر هم از پیچ‌های ۲/ ۴/ ۶ به مصرف کننده سه فاز (خروجی) وصل کنیم. کنتاکتورها نه تنها در برق صنعتی کاربرد دارند، بلکه در برق ساختمان نیز کاربرد دارند و می‌توانیم کل برق ساختمان را روی یک کنتکاتور وصل کنیم.
همچنین با نصب محافظ به کنتاکتور درصورت وجود نوسانات برقی بلافاصله محافظ خاموش میشود و در ادامه کنتاکتور که به محافظ وصل است نیز خاموش خواهد شد، در نتیجه کل برق ساختمان به وسیله یک محافظ، در برابر نوسانات برق محافظت میشود.
نحوه تست کنتاکتور
برای تست سالم بودن کنتاکتور نیاز به تجهیزات زیر داریم:
- منبع تغذیه برای تامین ولتاژ نیاز تحریک کنتاکتور
- مولتی‌متر (ترجیحا دیجیتال)
- مقداری سیم
این تست شامل دو مرحله تست بوبین و تست پلاتین‌ها میشود که در ادامه شرح میدهیم.
تست بوبین کنتاکتور
ابتدا ولتاژ مورد نیاز بوبین (تحریک) کنتاکتور را به آن اعمال کنید، با اینکار باید یک‌صدای “کلیک” شنیده شود و تکانی را روی کنتاکتور احساس کنید. بعضی از کنتاکتورها ممکن است نوعی نشانگر مکانیکی داشته باشند، که با تحریک کنتاکتور جابه‌جا شوند. اگر نتیجه این مرحله مطابق انتظار بود، به مرحله بعد میرویم. اگر موارد بالا حاصل نشد، احتمالاً بوبین کنتاکتور آسیب‌دیده و نیاز به تعویض آن است.
تست پلاتین‌های کنتاکتور
با استفاده از یک مولتی‌متر دیجیتال یا آنالوگ وضعیت کنتاکت‌ها را بررسی میکنیم، برای اینکار مولتی‌متر را در حالت تست اتصال کوتاه (تست بوق) یا تست اهم قرار میدهیم:
- اگر کنتاکتور را با اعمال ولتاژ به بوبین تحریک کردیم، باید با اتصال پراب‌های مولتی‌متر بین L1-T1 و L2-T2 و L3-T3 اتصال کوتاه نشان دهد یا مقدار اهم حدود صفر (بین 10 تا 50) خوانده شود.
- اگر کنتاکتور تحریک نباشد، باید با اتصال پراب‌های مولتی‌متر بین ترمینال‌های L1-T1 و L2-T2 و L3-T3، مدار اتصال باز یا اهم بینهایت ببینیم.
مطابق شکل زیر پراب‌ها باید به ترتیب بین نقاط A-A’ و B-B’ و C-C’ وصل شود.
هر دو تست فوق و برای هر سه ترمینال باید انجام شود. اگر نتایج مطابق آنچه شرح داده شد، نبود، یعنی پلاتین مشکل دارد و باید پلاتین‌ها تعویض گردد.
جلوگیری از قوس کنتاکتور
در این قسمت قصد داریم تا روشی برای جلوگیری از ایجاد قوس در کنتاکتور را بررسی کنیم تا عمر دستگاه را بتوان افزایش داد. قوس الکتریکی در کنتاکتور که در هنگام باز و بسته شدن الکترود های دستگاه به وجود می آید و یا شکسته میشود،در صورت عدم محافظت در کنتاکتور باعث خسارت و آسیب فراوان به دستگاه و کاهش عمر آن میشود.
حرارتی که از تولید و یا شکست قوس در کنتاکتور تولید میشود بسیار بالا بوده و در نهایت باعث میشود تا فلز روی کنتاکت با جریان جا به جا شود و همچنین باعث تبدیل گاز های اطراف الکترود ها به ترکیبات دیگر میشود. این حرارت تولید شده باعث میشود تا ترکیبات فلز های کنتاکتور هم تغییر یافته و عوض شوند و در نتیجه مس از مدتی کنتاکتور خراب شده و بلااستفاده میشود. اغلب کنتاکتور های کنترل دور موتور در ولتاژ های پایین و کمتر از ۶۰۰ ولت از نوع شکست هوا بوده و در هنگام ایجاد اختلال در جریان مدار و کنتاکتور،قوس را خاموش میکنند.
همچنین در کنترلگر های موتور AC مدیوم ولتاژ هم از کنتاکتور با حالت خلا استفاده میکنند.
کنتاکتور های ولتاژ بالا هم ممکن است که برا خاموشی قوس و جلوگیری از آن از خلا و یا یک گاز بی اثر استفاده کنند.
در کنتاکتور های DC ولتاژ بالا هم برای شکستن نیروی قوس نیاز است تا هوای درون مجرا های قوسی اطراف کنتاکتور ها جریان پیدا کند.
جمع بندی کنتاکتور
به عنوان کلام پایانی درباره کنتاکتور ها میتوان گفت طراحی و تولید آنها در دنیای صنعتی امروزه همچون انقلابی بسیار پر سود و منفعت بوده که باعث شده تا طراحان دستگاه و ماشین ها و وسایل صنعتی با دستی باز تر به تولید انواع موتور های الکتریکی و صنعتی بپردازند و محدودیت زیادی در زمینه صنعتی وجود نداشته باشد.
از این رو برای آموزش تست و نصب کنتاکتور می توانید این مقاله را مطالعه کنید. امیدواریم مطلب فوق در زمینه کنتاکتور برای شما مفید بوده باشد.در صورت مفید بودن مطلب،آن را با دوستانتان به اشتراک گذاشته و همچنین در بخش نظرات، دیدگاه ها و سوالات را با ما و دیگر کاربران در میان بگذارید.
